Skupština AP Vojvodine je na  skupštinskoj sednici, 8. aprila 2015. godine, donela Pokrajinsku skupštinsku odluku o zaštiti Predela izuzetnih odlika “Karaš-Nera”.

     Reč je o predelu površine od 1.541 hektara, od kojih su 984  u režimu zaštite drugog stepena, a 557 hektara u režimu zaštite trećeg stepena . PIO “Karaš – Nera” nalazi se u jugoistočnom Banatu, u opštini Bela Crkva, i naslanja se na granicu sa Rumunijom. Zaštićeni područje sastoji se od tri prostorne celine: „Karaš“, „Nera“ i „Mali pesak“.

Osnovne vrednosti PIO “Karaš – Nera” čine očuvani napušteni meandri Karaša i rečna staništa Nere, peščare i stepe, koja su prioritet za zaštitu u srednjoj Evropi, kao i najupadlјiviji predeo dinskog relјefa u Srbiji  a  reka Nera predstavlјa ekološki koridor od međunarodnog značaja, koja teče duž granice Srbije i Rumunije, povezujući Karpate i Panonsku niziju.

 Najvažniji predstavnici retke i ugrožene  flore su dvoštitasta šaš (Fimbristylis bisumbellata), šiljata zuka (Scirpus mucronatus), zmijski jezik (Ophioglossum vulgatum), dimnjača (Fumaria kralikii), kalužđarka (Epipactis palustris) , gorocvet (Adonis vernalis ) kao i močvarni  maslačak (Taraxacum palustre) - jedino stanište u Vojvodini. Na teritoriji Vojvodine samo se u Neri  nalaze  velike  populacije riba  karakterističnih za brdske reke), dvoprugasta uklija (Alburnoides bipunctatus), potočna mrena (Barbus meridionalis), kao manić (Lota lota) retka i ugrožene vrsta. Dolina Nere je jedino poznato stanište žabe travnjače (Rana temporaria) i poskoka (Vipera ammodytes)  u Vojvodini. U  mrtvajama Кaraša  gnezdi se patka njorka, vrsta sa svetske Crvene liste. Ptice grabljivice  hrane se na  pašnjacima  Malog peska: orao krstaš (Quila heliacal), orao kliktaš (Clanga pomarina), patuljasti orao (Hieraaetus pennatus), orao zmijar (Circaetus gallicus) i riđi mišar (Buteo rufinus), kao i stepski soko (Falco cherrug),.Najveća populacija tekunica (Spermophillus citellus)  u Srbiji nalazi se na Malom pesku, koji naseljava i jaka populacija  posebne forme podzemnog glodara slepog kučeta (Spalax leucodon). Od ostalih rektih i ugroženih vrsta mogu se nabrojati stepski smuk (Dolichophis caspius), stepski gušter (Podarcis tauricus),panonski skakavac (Acrida hungarica), mravlji lav (Myremeleon formicarius)…

Kolica iz Dupljaje

U neposrednoj blizini severnog ruba područja PIO „Karaš-Nera“ nalazi se važno arheološko nalazište u kojem su pronađena čuvena Kolica iz Dupljaje.

Zavetna kolica iz Dupljaje su značajan kultni predmet. Na kolicima koja vuku barske ptice, patke, prikazana je stojeća ljudska figura. Radi se o muškoj figuri sa ptičijiom glavom obučenoj u ženske haljine, koja verovatno simbolizuje Apolona Delfijskog. Potiču iz bronzanog doba i vezana su za kult plodnosti i vegetacije. Nesporno je da su ptice i vegetacija, odnosno prirodne odlike ovog kraja, poslužile kao inspiracija za stvaranje Kolica iz Dupljaje, jednog od najvažnijih arheoloških predmeta sa naših prostora. Nalazište „Grad" pored sela Dupljaja, je veliko utvrđenje podignuto na lesnoj terasi, oko 30 m nad levom obalom Karaša, površine oko 6 ha. Sa svih strana bilo je branjeno bedemom izgrađenim od lesa i drveta, sa istočne strane još visokim ponegde preko 6 m i suvim rovom dubokim oko 5 m. Reč je o značajnom srednjevekovnom nalazištu, a ne o praistorijskom, kakose mislilo. Mesto nalaza poznatih Dupljajskih kolica ostalo je nepoznato. Iz praistorijskog doba potiče samo par šaka ulomaka bronzanodobne grnčarije, nađenih uglavnom ispod kulturnih slojeva u Gradu, zajedno sa srednjevekovnom grnčarijom, gde su vremenom upali. Rimskom dobu pripada trag jednog zida, iščupanog iz temelja; antička grnčarija nađena na površini nalazišta datira od III do VI veka. Za srednjevekovno utvrđenje, Grad, još nije ustanovljeno kada je podignuto.

Nesumnjivo je napušteno početkom XIII veka, kako pokazuju nađeni vizantijski i mađarski novci. Najstariji sloj, koji sadrži ukopane objekte sa kalotastim pećima, mogao bi pripadati ranom X stoleću, sudeći po nekim ulomcima grnčarije koji upućuju na Bugarsku i doba doseljavanja Mađara (Janković, 2002).